O roli Położnej i szkół rodzenia w przebiegu ciąży rozmawiamy z Położnymi z wrocławskiej Szkoły Rodzenia Mama Gaja

 

Rola Położnej jest kluczowa w życiu każdej przyszłej Mamy. Zakres obowiązków, za który odpowiedzialna jest Położna jest bardzo rozbudowany. Dotyczy przede wszystkim udzielania porad w okresach przed planowaną ciążą, w trakcie przygotowań przyszłych Rodziców do rodzicielstwa oraz związana jest z pielęgnacją zdrowia Kobiety w trakcie ciąży, porodu, połogu, zarówno w aspekcie seksualności, jak i płodności, oraz opiekę nad Dzieckiem. Opinie, że panie Położne przyjmują tylko porody są już od dawna nieaktualne.

Z drugiej strony rzeczywiście rola Położnej podczas trwania porodu fizjologicznego jest kluczowa, w większości przypadku cała opieka, odpowiedzialność i wsparcie w przyjściu na świat Noworodka spoczywa na paniach Położnych. Dodatkowo, pojawiające się nowe standardy, wymogi prawne na temat opieki nad Kobietą ciężarną i Noworodkiem wymagają od Położnych ciągłego podnoszenia własnych kwalifikacji.

W związku z tym warto odpowiednio wcześniej nawiązać kontakt z osobą kompetentną, która wyjaśni wszelkie nasze wątpliwości, obawy związane w porodem i pomoże odpowiednio się przygotować całej Rodzinie na powitanie Maleństwa.

W tym celu najlepiej skorzystać z bezpłatnych zajęć, które prowadzone są przez panie Położne w szkołach rodzenia.

O tym czego możemy dowiedzieć się podczas zajęć w szkołach rodzenia, jakie najczęściej padają pytania ze strony przyszłych rodziców oraz czym kierować się przy wyborze szkoły opowiedzą nam dwie doświadczone Panie Położne z bezpłatnej, wrocławskiej Szkoły Rodzenia Mama Gaja; Pani Agata Malinowska, będąca również doradcą laktacyjnym oraz Pani Patrycja Wróblewska.

Małgorzata Talaga-Duma; Dziękuję bardzo za spotkanie i możliwość porozmawiania. W związku z tym, że część przyszłych rodziców zastanawia się czy warto skorzystać z zajęć realizowanych w szkołach rodzenia chciałabym zapytać o kilka praktycznych informacji, na czym polegają zajęcia, jakie są warunki przyjęcia, czym należy kierować się przy wyborze szpitala, jak wyglądają wizyty patronażowe.

Zacznijmy może od początku…

1. ZAPISY

• Kiedy warto zapisać się do szkoły rodzenia, od którego tygodnia ciąży?

Panie Położne: Do szkół rodzenia obowiązują zapisy dla kobiet ciężarnych od 21 tygodnia.

• Czy należy się w jakiś sposób przygotować do zajęć?

Odp: Nie, wystarczy zabrać ze sobą coś do notowania, wygodny strój. Wszelkie materiały dydaktyczne zostaną przekazane podczas zajęć. Dodatkowo w Szkole Mama Gaja uczestnikom zajęć udostępniamy dodatkowe materiały uzupełniające, dostępne po zalogowaniu na stronie internetowej.

• Jeżeli kobieta jest samotna czy może również przystąpić do zajęć czy należy przyjść z osobą towarzyszącą ?

Odp: Oczywiście każda Kobieta może przybyć sama na zajęcia. Na pewno obecność Partnera, jeśli jest możliwa, daje nam większe wsparcie. Często ojcowie mają zupełnie inne pytania, wątpliwości niż młoda Mama. Kameralne grupy, poczucie bezpieczeństwa ze strony prowadzących sprzyjają zadawaniu często trudnych, bardziej intymnych pytań.

Osobą towarzyszącą nie musi być Mąż czy Partner. Równie dobrze to może być inna Mama, Przyjaciółka, bliska osoba. Na pewno warto, aby to była osoba, która będzie na tyle blisko przy Kobiecie ciężarnej podczas przygotowań do porodu i w późniejszej opiece, aby mogła również służyć wiedzą.

1. PRZEBIEG CIĄŻY

• Jakie pytania najczęściej padają ze strony rodziców ? W jakich tematach pojawia się najwięcej wątpliwości?

Odp: Młodzi Rodzice mają pytania najczęściej dot. przebiegu porodu tzn. czy „lepszy” jest poród naturalny czy cięcie cesarskie. Niestety niepokojący jest trend dotyczący wyboru porodu przez cięcie cesarskie. Oczywiście, jeśli są tylko wskazania medyczne nie podlega dyskusji, że taka powinna być forma porodu. Natomiast trzeba pamiętać, że jest to zabieg, który wiążę się z różnymi konsekwencjami dla zdrowia dziecka i młodej mamy. Nie tylko w czasie porodu, ale również w późniejszym rozwoju. Rodzice, którzy nalegają na taką formę porodu często nie zdają sobie sprawy z następstw cięcia cesarskiego. Poza tym Dzieci po cięciu cesarskim inaczej dochodzą do siebie po urodzeniu. Przychodzą na świat w wyznaczonym kalendarzowo terminie, a nie wówczas gdy organizm Kobiety daje sygnały o zbliżającym się porodzie. Zdarza się, że Noworodki mają oznaki wcześniactwa, są niedonoszone. Trzeba pamiętać, że termin porodu jest datą umowną. Duża masa płodu, stwierdzona podczas badaniu usg, może przykładowo być wynikiem stosowanej suplementacji. Częściej też Dzieci urodzone przez cięcie cesarskie wykazuje oznaki asymetrii, co wymaga późniejszej rehabilitacji u fizjoterapeuty.

Najlepiej zaufać lekarzowi prowadzącemu i dobrze przygotować się do porodu m.in. poprzez uczestnictwo w zajęciach w szkołach rodzenia, gdzie również rozmawia się o wszelkich obawach, lękach przyszłej mamy na temat porodu.

Dla nas to bardzo ważne, że takie pytania się pojawiają, ponieważ każda położna, mając doświadczenie może podzielić się wiedzą praktyczną, własnymi obserwacjami.

Często pojawiają się również pytania dot. odżywiania Niemowląt i Kobiet karmiących. Rodzice są zaskoczeni, gdy słyszą, że przy prawidłowym karmieniu piersią nie należy Dziecku podawać dodatkowych płynów. Jedynie należy częściej przystawiać maluszka do piersi, gdy odczuwa większe pragnienie. Niestety jeszcze często utrzymuje się również podgląd na temat tzw. diet laktacyjnych. Mimo wielu krążących często sprzecznych opinii, jako doradca laktacyjny wyraźnie podkreślam nie ma „diety laktacyjnej”. Kobieta w okresie karmienia powinna stosować przede wszystkim dietę urozmaiconą, jeść w sposób umiarkowany, uregulowany czyli przestrzegać podstawowych zasad zdrowego żywienia. Oczywiście w pierwszych dniach po porodzie nie spożywamy dużych porcji, ciężkostrawnych potraw lub pokarmów uznawanych za silnie alergizujące. Wynika to przede wszystkim jeszcze z niedojrzałego układu pokarmowego noworodka. Zdarza się, że Panie słysząc o możliwości spożywania danego produktu podczas trwania laktacji, zapominają o rozsądnych ilościach i spożywają zbyt duże porcje. W związku z tym zalecany jest przede wszystkim umiar i zdrowy rozsądek. Jeżeli są potrawy, których się bardziej obawiamy, najlepiej spożywać je w małych ilościach i obserwować Maluszka.

Wracając do Pani pytania, pojawiają się również wątpliwości dot. kompletowania wyprawki, nacięcia krocza oraz wyboru pozycji do porodu. To na co szczególnie zwracamy uwagę i zachęcamy to przyjmowanie różnych pozycji podczas porodu tzw. pozycji wertykalnych. To wcale nie musi być tradycyjne leżenie na plecach. Wręcz przeciwnie. Warto o to zapytać podczas zajęć w szkołach rodzenia i również wcześniej dowiedzieć się w szpitalu, w którym planujemy rodzić, jakie są możliwości zmiany pozycji.

• Czy warto stosować suplementy diety przed i po ciąży, które są niezbędne?

Odp.: To co jest szczególnie niepokojące w rozmowach z Kobietami ciężarnymi to nagminne stosowanie suplementów diety, często bez konsultacji z lekarzem. Tymczasem, przyjmując jakiekolwiek substancje chemiczne narażamy się na różne interakcje z innymi lekami, które przyjmuje pacjentka, bądź na często nieznany nam wpływ spożywanych produktów na zdolność wchłaniania poszczególnych składników suplementów. Warto też pamiętać, że najbogatszy skład takiej tabletki nie będzie tak dobrze przyswajalny jak witaminy, sole mineralne z naturalnych źródeł. Jeżeli badania diagnostyczne potwierdzają niedobory jakiegoś składnika w pierwszej kolejności modyfikujemy odpowiednio dietę, a jeśli to okazuje się mało skuteczne, dopiero po konsultacji z lekarzem stosujemy suplementacje tego pojedynczego składnika. W tym miejscu też należy zaznaczyć, że niestety zdarzają się sytuacje, kiedy sami lekarze, bez wykonania stosownych badań zalecają suplementację. Warto to rozważyć i przede wszystkim wprowadzić odpowiednio zbilansowaną dietę, a w razie wątpliwości zasięgnąć opinii dietetyka, doradcy żywieniowego.

Stosowanie zbyt pochopnie dodatkowej suplementacji ma często przykre konsekwencje takie jak ryzyko przedwczesnego porodu, zbyt duża masa urodzeniowa Dziecka, twarda główka Dziecka, co przy porodzie naturalnym jest bardzo niebezpieczne!. Również jest gorsze samopoczucie Kobiet np. odkłada się woda w organizmie, zwiększa się waga, czego często kobiety nie wiążą z przyjmowaną suplementacją. W przypadku spożywania zbyt dużej ilości żelaza pojawiają się uciążliwe zaparcia.

Na pewno zalecana jest suplementacja kwasem foliowym, żelazem- po wykonaniu wcześniejszych badań krwi, kwasem DHA- jeżeli nie dostarczamy z pokarmem odpowiedniej ilości.

• Jakie dolegliwości najczęściej zgłaszają kobiety w ciąży, jak sobie z nimi poradzić?

Odp.: Zgłaszane dolegliwości są bardzo różne, typowe dla danego trymestru. Zdarza się, że przyszłe mamy nie chcą poruszać tematów bardziej wstydliwych takich jak zaparcia, hemoroidy, więc niezależnie od pytań zawsze też o tym wspominamy. W takich sytuacjach zalecamy przede wszystkim dietę ze zwiększoną ilością błonnika i płynów. Można też sięgnąć po syrop Lactulose.

Inną uciążliwą dolegliwością dla kobiet ciężarnych są opuchnięte nogi, kostki. W tej sytuacji zalecany jest odpoczynek z uniesionymi nogami przez minimum 30 minut, stosowanie rajstop bezuciskowych oraz regularne kontrole cieśnienie krwi. Trzeba pamiętać, że zbyt silna opuchlizna jest już objawem niepokojącym i należy skonsultować się z lekarzem. Warto również odpowiednio wcześniej ściągnąć pierścionki z palców.

• Jakie są podstawowe badania lekarskie, które należy wykonać przed ciążą i w trakcie ciąży?

Odp.:Wykonanie specjalistycznych badań przed ciążą jest niezbędne, ponieważ pomaga przewidzieć grożące Kobiecie problemy zdrowotne, które mogą pojawić się już po zajściu w ciążę. W razie ewentualnych komplikacji lekarz zawsze może porównać aktualne wyniki badań, z tymi które Kobieta wykonywała na etapie planowania ciąży. Warto na każdą wizytę zabrać ze sobą komplet wykonanych badań.

Przed ciążą na pewno należy wykonać podstawowe badania krwi (morfologia, glukoza, grupa krwi, czynnik Rh), badanie moczu, cytologię, usg narządów rodnych, badania w kierunku wykluczenia nadżerki, mięśniaków, badanie hormonów tarczycy, test na obecność wirusów cytomegalii, różyczki i toksoplazmozy, a także należy odwiedzić stomatologa.
W trakcie ciąży należy zadbać przede wszystkim o regularne wizyty lekarskie i kontakt z Położną. Badania niezbędne do wykonania to ogólne systematyczne badania krwi i moczu, usg minimum 3 razy podczas trwania ciąży, tj. odpowiednio w okresach 12-14 tydzień ciąży, 20-22 tydzień i 30-33 tydzień. Między 24 a 28 tygodniem ciąży należy wykonać badanie stężenia glukozy po doustnym podaniu 75 g glukozy oraz u Kobiet z ujemnym wynikiem w

I trymestrze ponownie wykonuje się badanie w kierunku toksoplazmozy. Około 36 tygodnia ciąży należy wykonać posiew w kierunku paciorkowców.

Oczywiście zakres przeprowadzonych badań zależy również od stanu zdrowia Kobiety. Wówczas lekarz prowadzący może zlecić dodatkowe badania.

Opis wszystkich badań, które przysługują Kobietom ciężarnym regulują przepisy prawa, z którymi pacjentka warto, aby się wcześniej zapoznała. Wtedy wie co jej przysługuje u lekarza.

• Jakie objawy powinny wzbudzić niepokój Mamy?

Odp.: Jeżeli jakiekolwiek objawy wyraźnie nasilają się, pogarsza się samopoczucie Kobiety należy zawsze zasięgnąć opinii lekarza. Szczególnie niebezpieczne są krwawienia, nadmierna opuchlizn, utrzymujące się twardnienie brzucha, gorączka oraz ciśnienie krwi powyżej 140/90 mm Hg połączone z zaburzeniami widzenia, silnym bólem głowy.

1. PORÓD

• Kto może towarzyszyć Kobiecie rodzącej podczas porodu?

Odp.: W przypadku porodów rodzinnych jest to najczęściej Mąż lub Partner, ale również może to być Mama, Przyjaciółka lub inna Położna albo Doula. Należy wcześniej dowiedzieć się u ordynatora oddziału jakie obowiązują zasady w danym szpitalu i czy są wymagane oficjalne pozwolenia.

Z takich praktycznych porad na pewno warto zaznaczyć, aby po urodzeniu Dziecko było jak najszybciej przekazane Mamie, w celu przytulenia do piersi. Tzw. kangurowanie ma olbrzymie znaczenie w tych pierwszych chwilach po porodzie.

• Znieczulenie podczas porodu - w jakich sytuacjach mam prawo się domagać znieczulenia, czy lekarz może odmówić podania znieczulenia ?

Odp.: Jeżeli przebieg porodu wymaga podania znieczulenia, Kobieta ma trudności z urodzeniem Dziecka znieczulenie jest od razu podawane. Zbyt pochopne, za wczesne podanie znieczulenia zaburza prawidłowy przebieg porodu, utrudnia odczytywanie naturalnych sygnałów ze strony organizmu. Dochodzi do osłabienia akcji porodowej, słabszego odczuwania skurczów, spadku akcji serca płodu. W efekcie bardzo często takie porody muszą zakończyć się cięciem cesarskim.

Zalecane metody złagodzenia bólu to przede wszystkim; prysznice, które działają rozkurczowo, rozluźniająco oraz gaz rozweselający. Przy czym ważna jest technika oddychania, o co warto również zapytać podczas zajęć w szkołach rodzenia. Zalecane są również prądy TENS łagodzące ból, masaż krocza (zaczynamy masaże minimum 4 tygodnie przed porodem, np. olejkiem z wiesiołka) czy ćwiczenia na piłce.

Na pewno nie jest wskazane chodzenie po schodach w celu przyśpieszenia porodu. Grozi to bowiem niedotlenieniem płodu.

• Czym kierować się przy wyborze szpitala do porodu? Czym się różnią poszczególne stopnie referencyjności?

Odp.: Przy wyborze szpitala warto dowiedzieć się, jaki jest stopień referencyjności, czyli w jakim stopniu oddział jest wyspecjalizowany do przyjęcia porodu. W szpitalach o I stopniu rodzą kobiety będące w ciąży niepowikłanej, w wyznaczonym terminie porodu; szpitale o II stopniu powinny być przystosowane do zabezpieczenia Kobiet w ciąży zagrożonej oraz do intensywnej opieki nad wcześniakami i noworodkami, III stopień przeznaczony jest dla kobiet o wysokim zagrożeniu ciąży, przystosowany do opieki nad Dziećmi urodzonymi przed 31 tyg. ciąży, z wadami rozwojowymi itp. Jeśli wybieramy szpital kliniczny, w którym uczą się studenci, należy wziąć pod uwagę fakt, iż mogą być obecni w trakcie badania lub porodu.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę na tzw. usługi dodatkowe, jak warunki porodu rodzinnego, możliwość porodu w różnych pozycjach wertykalnych, czy jest na stałe obecny doradca laktacyjny czy przychodzi w określonych dniach. Wówczas może się okazać, że młoda mama nie będzie miała okazji zasięgnąć porady u takiego doradcy, jeśli ma on dyżur tylko w określonych dniach i godzinach. Podobnie warto wcześniej dowiedzieć się jaka jest dostępność anestezjologa w szpitalu na wypadek gdyby kobieta chciała otrzymać znieczulenie zewnątrzoponowe.

• Jak powinien się przygotować ojciec dziecka do porodu?

Odp.: Przede wszystkim trzeba się nastawić, że pobyt w szpitalu może potrwać dłużej. W związku z tym przede wszystkim zalecane jest wygodne obuwie, wygodny strój, coś do jedzenia, picia dla Ojca Dziecka. Niestety, w przypadku Kobiety najczęściej nie ma zgody ze strony personelu na przyjmowanie jakichkolwiek posiłków, przegryzek. Wynika to z potrzeby przygotowania kobiety, w razie potrzeby, do przeprowadzenia cięcia cesarskiego. Z drugiej strony trzeba mieć świadomość, że wysiłek energetyczny podczas porodu jest olbrzymi dlatego warto, aby przed przyjazdem do szpitala kobieta spożyła w domu delikatny posiłek.

• Poród w wodzie- czy warto skorzystać?

Odp: Jak najbardziej, jest zalecany. W pierwszej fazie porodu, czyli do pełnego rozwarcia tj. 10cm, woda bardzo łagodzi odczucie bólu, działa rozluźniająco. W drugiej fazie porodu muszą być spełnione określone warunki, tzn. wanna musi być odpowiednio przystosowana (przeszklona, woda cały czas filtrowana, temp. 36-37 stopni) i musi być obecna podczas porodu przeszkolona położna. Warto sprawdzić czy w danym szpitalu jest możliwy poród w wodzie również w drugiej fazie i czy na dyżurze są obecne przeszkolone położne.

• Jak wygląda opieka ze strony personelu medycznego podczas porodu? Kto jest obecny przy porodzie?

Odp.: Podczas porodu fizjologicznego na sali jest obecna Położna, która zajmuje się przeprowadzaniem niezbędnych badań, oceną fazy porodu, zajmuje się całą opieką wokół Kobiety rodzącej i Noworodka, dając również niezbędne wsparcie. Prowadzi cały poród na własną odpowiedzialność. Jest niezastąpioną osobę w tym najważniejszym momencie każdego Rodzica.

Często kobiety domagają się, aby na sali był lekarz prowadzący. Natomiast w praktyce lekarz, który aktualnie pełni dyżur, jest obecny przy porodach patologicznych.

1. POŁÓG

• Od kiedy zaczynają się wizyty patronażowe? , tjwizyty położnej lub pielęgniarki środowiskowej w domu noworodka, w celu konsultacji, oceny stanu zdrowia zarówno młodej Mamy jak i Dziecka.

Odp.;:Pierwsza wizyta odbywa się w ciągu 48 godzin po przybyciu do domu. Łącznie przysługuje każdej Rodzinie od 4 do 6 wizyt w ciągu 6 tygodni. W przypadku rezygnacji z wizyt patronażowych należy podpisać stosowane oświadczenie.

• Jakie problemy intymne mogą pojawić się po porodzie?

Odp.: Przede wszystkim należy pamiętać, że każda Kobieta w innym tempie będzie wracała do lepszej kondycji i może w różnym okresie mieć potrzebę czy chęć na bliższe kontakty. Jest to kwestia bardzo indywidualna i należy to uszanować. Najważniejsze, aby do czasu zakończenia połogu powstrzymać się od kontaktów intymnych. Najczęstsze dolegliwości, na które uskarżają się kobiety po porodzie to suchość pochwy, która utrzymuje się również podczas trwania laktacji oraz rozluźnienie mięśni Kegla.

• Kiedy można najszybciej wrócić do aktywności fizycznej po porodzie?

Odp.: Podczas połogu można uprawiać bardzo delikatny wysiłek fizyczny, po konsultacji z lekarzem. Pierwsze ćwiczenia powinny polegać na leżeniu na brzuchu ok 15-20 minut, co wspomaga obkurczanie się mięśni macicy. Dodatkowo zalecane są przede wszystkim spacery, umiarkowany ruch. Kobiety, które rodziły przez cięcie cesarskie powinny bardzo ostrożnie wprowadzać dodatkową aktywność fizyczną, w trosce o stopień zagojenia się rany. W takich sytuacjach warto dalej kontynuowaćuczestnictwo w szkole rodzenia pod czujnym okiem fizjoterapeuty, który pomaga wrócić do aktywności fizycznej.

Małgorzata Talaga-Duma; W związku z tym, że mają Panie duże doświadczenie w prowadzeniu zajęć w szkole rodzenia proszę powiedzieć co jest ważne w przygotowaniu do porodu.

Panie Położne; Na pewno bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie i nastawienie psychiczne przyszłych Rodziców. Bardzo pomocne okazują się w tej sytuacji zajęcia w profesjonalnej szkole rodzenia. Zwłaszcza, gdy w dzisiejszych czasach spotykamy się z wieloma różnymi, często wzajemnie wykluczającymi się informacjami, istotne jest, aby mieć dostęp do rzetelnej informacji, otrzymać odpowiednie wsparcie i pomoc w tym tak ważnym okresie. Decydując się na wybór szkoły rodzenia proszę zwrócić uwagę przede wszystkim, aby zajęcia były prowadzone przez doświadczoną kadrę. Dodatkowo warto sprawdzić czy poza zajęciami edukacyjnymi również jest dostęp do dyżurujących położnych, czy jest możliwość wykonania dodatkowych badań, np. akcji serca płodu, czy jest stały kontakt z wykwalifikowanym doradcą laktacyjnym i innymi specjalistami n. fizjoterapeutą. Warto też sprawdzić czy jest możliwość skorzystania z zajęć dodatkowych jak zajęcia fitness dla kobiet w ciąży, masaże. To jest szczególnie ważne gdy kobieta odczuwa różne dolegliwości podczas ciąży. Niewątpliwie, tak jak obserwujemy podczas prowadzonych zajęć, bardzo liczy się atmosfera, możliwość porozmawiania w kameralnych, małych grupach. To sprzyjaja zadawaniu pytań i szczerych rozmowach pomiędzy parami i prowadzącymi zajęcia. Takie warunki zapewniamy w bezpłatnej Szkole Rodzenia Mama Gaja, do której serdecznie zapraszamy!

W imieniu wszystkich naszych czytelniczek bardzo dziękujemy Pani Annie Leszyńskiej (Manager Szkoły Rodzenia Mama Gaja) za wyrażenie zgody na przeprowadzenie rozmowy a Pani Położnej Agacie Malinowskiej i Pani Położnej Patrycji Wróblewskiej za poświęcony czas i przekazanie tak wielu cennych informacji.

Małgorzata Talaga-Duma